ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Αγαπητοί μου φίλοι ονομάζομαι Κωνσταντίνος Λιαπάκης του Μαρίνου .

Και σε αυτό το blog καταγράφω την πολυετή έρευνα μου για το οικογενειακό μου δέντρο. 

Από πολύ μικρό παιδί άκουγα ιστορίες από τη γιαγιά μου τη Σοφία σύζυγο Ιωάννη Λιαπάκη η Λιάπη του Ιωάννου.

Η Σοφία ήταν μητέρα του παππού μου Κωνσταντίνου  Λιαπάκη του Ιωάννου.

Η γιαγιά μου έλεγε ιστορίες για ηρωικά κατορθώματα της οικογένειας παρόλο που δεν γνώριζε πολλά η δεν ήθελε να ξέρω περισσότερα.

Ο παππού Κωνσταντίνος πάντα απέφευγε να απαντήσει στην παιδική μου περιέργεια. 

Για χρόνια πολλά όλα αυτά στριφογύριζαν στο μυαλό μου και κανένας δεν μου έδινε τις απαντήσεις που ήθελα. 

Ηθελα πολύ να μάθω αλλά από που να αρχίσεις. 

Γνώριζα ότι η καταγωγή μου δεν ήταν από το Ηράκλειο αλλά κάπου στα Σφακιά αλλά από πού.....το 1997 πληροφορίες με έφεραν στο χωριό Βουβάς της επαρχεία Ασφένδου και γνωρίστηκα τυχαία με το Γερώνυμο Κανάκη και συγκεκριμένα στης 23/4/1997 όπου μου έκανε δώρο ένα βιβλίο που είχε εκδώσει (Κοινότης Ασφένδου Σφακίων) θυμάμαι την ημερομηνία γιατί μου έχει υπογράψει στην πρώτη σελίδα.

Από αυτό το βιβλίο και από διάφορα αντίγραφα που μου έδωσε από το δικό του αρχείο ξεκίνησα να ψάχνω...............

...σας παραθέτω όλα τα στοιχεία πού μπόρεσα να μαζέψω, είναι ακριβώς όπως τα βρήκα δεν  έχω συμπληρώσει ούτε αφαιρέσει κάτι... 

Για να μπορέσεις να βγάλεις ασφαλή συμπέρασμα θα πρέπει να μελετήσεις όλα τα στοιχεία με προσοχή ⚠  

ΥΓ. Σκοπός μου δεν είναι να γράψω την δική μου άποψη και τα δικά μου συμπεράσματα σκοπός είναι να μαζέψω ότι έχει γραφτεί και να βοηθήσω όποιον ενδιαφέρεται να μάθει... 

Κωνσταντίνος Μ Λιαπάκης  

Ο Βουβάς είναι η πρωτεύουσα του δημοτικού διαμερίσματος Ασφένδου το οποίο απαρτίζεται από τα χωριά Ασφένδου - Άγιο Νεκτάριο - Νομικιανά και Βουβά.

Ο Βουβάς το 2001 είχε 204 κατοίκους, και έχει απόσταση από την θάλασσα περίπου δύο(2) χιλιόμετρα το δε υψόμετρο του είναι 180 μέτρα. 

Η παράδοση λέει ότι οι Βουβιανοί μετοίκησαν από την θέση

ΤΟΥ ΔΑΜΑΝΟΥ ΤΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ λόγω των επιδρομών των Σαρακηνών.

Ο Μπελόν περιηγήθηκε τα Σφακιά το έτος 1549 και γράφει ότι είδε στο πανηγύρι

της Αγίας Παρασκευής σε χωριό των Σφακιών να χορεύουνε φορώντας στον ώμο τόξο και φορτωμένοι την φαρέτρα με βέλη.

 

Οικογένειες:

Στο Βουβά ζουν κυρίως οικογένειες από τα χωριά Ασφένδου και Ίμπρο.

Από την Ίμπρο κατέβαιναν οι Πατακοί - Βολούδηδες στο χωριό υπάρχει και

το σπίτι των Λιάπηδων (οικογένεια ηρώων) που σημειωτέον ήταν και αυτοί Βολούδηδες.

Εδώ μένει και ο Κανάκης Γερωνυμάκης ο λαογράφος της επαρχίας μας.

 

Όπως μας πληροφορεί το φίλος Κανάκης Γερωνυμάκης:

Ο Βουβάς εκυριαρχείτο από Νιμπριώτες, που το είχανε χειμερινό τους χωριό και κυρίως από κλάδους της ιστορικότατης οικογένειας των Πατακών.

Βολουδάκηδες, Λιάπηδες, Βελήδες, Ζερβοί, Λαρετζήδες,

Πολογιάννηδες, Χομπίτηδες είναι κλάδοι των Πατακών. Μα ακόμα ήτανε Νιμπριώτες οι Καγιάδες και οι Τσικούρηδες. 

Εφύγανε οι πιο πολλές από τις παραπάνω οικογένειες.

Αγοραστήκανε από Ασφενδιώτες και τώρα είναι μειονότητα οι Νιμπριώτες,

ενώ ο Βουβάς ήτανε η έδρα της Κοινότητας Ασφένδου, όμως οι ναοί  του Αγίου Ιωάννη, της Αγίας Παρασκευής και ο Χριστός ανήκουνε στην Ενορία της Ιμπρου. 

ΠΗΓΗ

ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ Ή ΒΟΛΟΥΔΗΣ

 

Βολουδάκης, ή Βολούδης ιστορική οικογένεια της Ίμπρου με ρίζες από τους Πατακούς, έδωσε αρχηγούς και απλούς στρατιώτες στο μετερίζι της τιμής και του χρέους προς την πατρίδα, όσο λίγες οικογένειες. Οι άνδρες τους με την έφεση που είχαν στα γράμματα βοήθησαν τις υποθέσεις της Κρήτης στους δύσκολους καιρούς των επαναστάσεων και της Κρητικής Πολιτείας.   Η πρώτη αναφορά στην οικογένεια γίνεται στο προσκλητήριο των νεκρών της επανάστασης του Δασκαλογιάννη το 1770 όπου ο ποιητής ρωτά: <<Που είστε οι Βολουδιανοί , τω Σφακιανό αζάδες Πωκάνετε κ΄ετρέμασι τση Κρήτης οι πασάδες>>   Τέσσερα χρόνια αργότερα το 1774 στην σύναξη για να αποφασισθεί η επίθεση των Σφακιανών, κατά του Αγά Αληδάκη στον Εμπρόσνερο, ο καπετάνιος Βολουδόπολος δίνει την συγκατάθεση του για την συμμετοχή και των γυναικών στη μάχη.  Ο ποιητής της εποχής Γεωργής Πάτερος γράφει:   « ... Γυναίκες, σεις να κάτσετε μαζί με τα παιδιά σας, μα σας κάτω ‘ς τον Πρόσνερο, δεν έναι  η δουλειά σας ογλήγορα ‘ς τά σπίθια σας, των λεν’ οι πολεμάρχοι, μα μεις του Πύργου την Τουρκιά την τρώμε και μονάχοι. - Μα μεις δεν απομένομε, μαζί σας θ’ ακλουθούμε, τση Ρωμηοσύνης τον οχθρό κ’ εμείς θα πολεμούμε. - Άς έρθου, σα δε γίνεται, μα η πρώτη των δεν έναι ». είπεν ο Βολουδόπωλος ...........

ΑΠΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ '' ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ '' σελίδα 8

 

Η ΠΡΟΤΗ ΑΝΑΦΟΤΑ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΑΠΟ ΛΙΑΠΗΣ ΛΙΑΠΑΚΗΣ

 

ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΛΙΑΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ (1883)

Μια αναφορά για την καταδίωξη των αδελφών Λιάπη και του θείου των, που δημοσιεύτηκε στην χανιώτικη εφημερίδα: ΠΑΤΡΙΣ #90 (10 Σεπτ. 1883) [Δες τη δημοσίευση, από το σώμα της εφημερίδας στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, ΕΔΩ]   (και η πρότη αναφορά στο όνομα Λιαπάκη)

Εξοχώτατε,

Λαβών εντολήν παρά της Υμετέρας Εξοχότητος όπως μετά του ταγματάρχου της Διοικήσεως Σφακίων Βαχρή αγά ενεργήσω περιοδείαν εις Σφακία προς σύλληψιν των φυγοδικούντων φονέων Λιάπηδων, μετέβην εις Σφακία την 19ην του μηνός Αυγούστου ε.ε. ένθα αφίχθη και ο ταγματάρχης Σφακίων Βαχρή αγάς. Παραλαβόντες δε την εκείσε αστυνομικήν δύναμιν ηρξάμεθα της περιοδείας μας εις πολλάς και διαφόρους θέσεις της επαρχίας Σφακίων, την 24ην δε του μηνός τούτου συνεννοηθείς μετά του ταγματάρχου Βαχρή απεφασίσαμεν όπως περιοδεύσωμεν προς τα όρη τα πέραν του χωρίου Καλλικράτους της επαρχίας Σφακίων και ωρίσαμεν ημέραν της εκείσε περιοδείας μας την 27ην του αυτού μηνός. Ιδόντες όμως ότι ο αριθμός των υφ΄ημάς χωροφυλάκων δεν είναι επαρκής και η έκτασις επί της οποίας απεφασίσαμεν περιοδείαν μεγάλη, προσεκαλέσαμεν την συνδρομήν των λοχαγών Αγίου Βασιλείου Ιωαν. Τσουδερού και Ρεθύμνης Ανδρέου Πολογιαννάκη και διετάξαμεν τον μεν Ιωάν. Τσουδερόν όπως καταλάβη τας θέσεις Τσιλήβδικα, Πευκιά και Φοινικιά, τον δε Ανδρέαν Πολογιαννάκην όπως καταλάβη το όρος Αγίου Πνεύματος το συνορεύον τας επαρχίας Άγιον Βασίλειον Σφακία και Ρέθυμνον. Ο δε ταγματάρχης Βαχρή αγάς μετά του διοικητικού αστυνόμου Αποκορώνου Ιωσ. Φραγκιαδάκη και του υπολοχαγού του λόχου Σφακίων Ιωαν. Ζαχαριά κατέλαβε τα χωρία Πατσιανόν και Καψοδάσος των Σφακίων μέχρι του χωρίου Ροδάκινον της επαρχίας Αγίου Βασιλείου και εγώ με τους υπολοχαγούς Εμμ. Βουγιούκαλη και Μάρκον Πετρογιαννάκη και με τον μεταβατικόν Σφακίων Μανούσον Μπολιώτην κατέλαβον κατά την τρίτην ώραν της νυκτός εκείνης το όρος Περυσινάκι, τα ανατολικά όρη του χωρίου Καλλικράτους και την θέσιν Αλωνάκια μέχρι της κορυφής της θέσεως Σπήλιος Λάκκον, ην κατέλαβε ο λοχαγός Ανδρέας Πολογιαννάκης. Φρουρούντες δ΄άπαντες καθ' όλην την νύκτα εκείνην τας θέσεις των ως είχον παραγγελθή, κατά την ανατολήν του ηλίου της επιούσης 28ης Αυγούστου ε.ε. ημέραν Κυριακήν μετέβησαν οι φυγόδικοι φονείς Νικόλαος και Ιωσήφ Λιαπάκια μετά του ετέρου φυγοδίκου θείου των Νικολάου Κουγιουλούρη ή Σηφαλουδάκη εις την δεξαμενήν των αδελφών Γαρουφαλήδων πλησίον της οποίας εφρούρει ο υπολοχαγός Εμμ. Βουγιουκαλάκης αφ' ης λαβόντες ύδωρ ανεχώρησαν οδηγούμενοι προς την φάραγγαν του χωρίου Σκαλωτής, παρακολουθούμενοι δε υπό των χωροφυλάκων, πλησίον του ρηθέντος φάραγγος, ώρμησαν όπως τους συλλάβωσιν, αλλ΄ούτοι αντιστάντες επυροβόλησαν κατ΄αυτών και ιδίως κατά τινος δεκανέως Χριστοδούλου Τζαρδάκη ονομαζομένου, ευτυχώς όμως ουδένα τούτων ετραυμάτισαν, ότε οι χωροφύλακες ελθόντες εις θέσιν αμύνης επυροβόλησαν κατ΄αυτών φονεύσαντες τον περιβόητον φονέα του Λεωνίδα Τσιριντανάκη Νικόλαον Λιαπάκην, όστις και πρό τινων χρόνων είχε φονεύσει διά πυροβόλου όπλου εκεί πλησίον τον Ιωάννην Γούμενον κάτοικον του χωρίου Αργουλέ Σφακίων, οι δε λοιποί κατώρθωσαν να διαφύγωσι, πληροφορούμεθα όμως ήδη ότι ετραυματίσθη και ο Νικόλαος Κουγιουλούρης ελαφρώς.
Εδόθησαν δε αυστηραί διαταγαί προς άπαντας τους αξιωματικούς των διαφόρων επαρχιών του τμήματος όπως καταβάλλωσι μεγάλας προσπαθείας περί της συλλήψεως τούτων, οίτινες ελπίζομεν ότι συλληφθήσονται ταχέως.

Χανίοις τη 31η Αυγούστου 1883 

Διατελώ της Υμετέρας Εξοχότητος ευπειθέσταος

Ο Ταγματάρχης Χανίων

Ν. Χριστοδουλάκης

 Ο θρύλος της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας,

ο ήρωας χαΐνης που έδρασε σαν εκδικητής των ανομιών του κατακτητή.

Ήταν από την Ίμπρο και από την ηρωική οικογένεια των Βολούδιδων, η  χειμερινή κατοικία του ήταν στο Βουβά.

Όπου υπήρχαν άνομοι κατακτητές ο Λιάπης με τις αιφνιδιαστικές του επιθέσεις τους εξόντωνε. 

Σβέλτος και  γρήγορος σαν άνεμος κατάφερνε να ξεφεύγει από τις ενέδρες των κατακτητών, μια φορά τον είχαν κυκλώσει οι κατακτητές σε συγγενικό του σπίτι, αυτός φόρεσε ένα σκαμπό στο κεφάλι και από πάνω το κάλυψε με κάποιο ρούχο και διέφυγε, αφού οι διώκτες του είχαν κτυπήσει  το σκαμπό και όχι το κεφάλι του. 

Η καταδρομική ομάδα του ήταν ολιγομελής  αλλά αποτελούνταν από παλλικάρια διαλεγμένα όπως τον ανηψιό του Νίκο Γαλάνη από το Ροδάκινο, το Στέλιο Μαμάλιο από το Ροδάκινο, το Τσάκαλο (Γεώργιος Πενθερουδάκης) από το Ροδάκινο, το Μανόλη Τσούρδο από το Ασκύφου, το Δημήτρη Βαγιωνή από τον Αποκόρωνα, το Γιώργο Παστρεψάκη απο το Μουρί και αλλοι.

ΑΛΛΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Ο Κρητικός οπλαρχηγός 

Ο Κρητικός οπλαρχηγός και επαναστάτης Ιωσήφ Λιάπης. (Ήταν από την Νίμπρο των Σφακιών)
…Ο Ιωσήφ Βολουδάκης ή Λιάπης αποβιβάστηκε στα τέλη Ιανουαρίου 1891 αιφνιδιαστικά στη Γαύδο και αντεκδικούμενους τους φόνους αθώων συμπατριωτών του, εξόντωσε την εκεί παραμένουσα τουρκική φρουρά,  και απελευθέρωσε τη νήσο από την τουρκική τυραννία….
Η εφημερίδα  πχ Cittadino της Τεργέστης, σε κύριο άρθρο της  το 1891, εξαίρει την ανδρεία  και αυταπάρνηση του Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη και τον ονομάζει «Λεωνίδα» και εθνικό ήρωα της Κρήτης.
Μαχόμενος στην Κρήτη κατά των βιαιοπραγούντων, σε βάρος των συμπατριωτών του, Τούρκων, υπήρξε το φόβητρο των τελευταίων, που τον είχαν  επικηρύξει έναντι 2.000 λιρών... Ήταν το ίνδαλμα της παληκαριάς και λεβεντιάς, το είδωλο και σύμβολο της εθνικής ψυχής που συνήγειρε την κοινή γνώμη, την οιστρηλατούσε, την εξέφραζε και ανύψωνε τα ιδανικά της…
Είναι χαρακτηριστική η ακόλουθη επιστολή του Ιωσήφ Βολουδάκη, στον Τούρκο Γενικό Διοικητή της Μεγαλονήσου, Σακήρ Πασά…[που μας θυμίζει το Μολών Λαβέ του Λεωνίδα]..
Εξοχώτατε
Εφ’ όσον οι απαιτήσεις του Κρητικού Λαού δεν εκπληρωθώσι δια του Αυτοκρατορικού Ιραδέ, και εφόσον οι Τούρκοι εξακολουθούν να σφάζουν και να καταπιέζουν τους Χριστιανούς, ουδέ προς στιγμήν  θα παύσω υπερασπιζόμενος το δίκαιον των αδελφών μου.Μόνο η σύλληψίς μου θα επιφέρει τούτα…Σας αναμένω λοιπόν, να με συλλάβετε.
Ιωσήφ Λιάπης»  ΠΗΓΗ

 

   Του Μανώλη Δακανάλη πρώην  Αγρονόμου

Το δεύτερο ήμισυ του Ι9ου αιώνα ξεχώριζε στα Ανώγεια Μυλοποτάμου ένας ήρωας, αγωνιστής, πατριώτης, υπερασπιστής των δικαιωμάτων των χριστιανών της ευρύτερης περιοχής, από τις αυθαιρεσίες και ωμότητες των Τούρκων κατακτητών. Αυτός ήταν ο οπλαρχηγός Μασαούτης Γεώργιος (Σαλούστρος). Η μεγάλη και αξιόλογη δράση του έχει περάσει σχεδόν στην αφάνεια, με σπάνιες ή καθόλου αναφορές στις τοπικές ιστορίες.

‘Εκανα έρευνες σχετικά με τη δράση του Μασαούτη για να τις δημοσιεύσω, αλλά δεν μπορούσα να διασταυρώσω απόλυτα τις πληροφορίες που έπαιρνα από τους παλαιότερους. Τελευταία βρέθηκε στα χέρια μου το έγκριτο περιοδικό «Κρητική Εστία» και ειδικά το τεύχος 134 του Αυγούστου 1963, στο οποίο δημοσιεύεται αναλυτικά η δράση του οπλαρχηγού στις σελίδες 81 μέχρι 83.

Πέραν όμως αυτών που δημοσιεύει το περιοδικό, τα οποία στηρίζονται στα διασωθέντα χειρόγραφα απομνημονεύματα του Ανωγειανού Εμμ. Χαιρέτη ή Τορπίλη συναγωνιστή με τον Μασαούτη κατά την ίδια περίοδο, θα αναφέρω πρόσθετα και τα παρακάτω γεγονότα.

Το έτος 1890 ο οπλαρχηγός των Σφακίων Ξηρουχάκης Ιωσήφ μαζί με τους Πενθερουδάκη Γεώργιο ή Τσάκαλο από τους Κούμους Ρεθύμνου,  Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη και  Τσούρδα, πήγαν στ’ Ανώγεια να συνεργαστούν με τους Ανωγειανούς με αντικειμενικό σκοπό να σκοτώσουν από κοινού τον αγά των Κουρτών, του οποίου η συμπεριφορά είχε γίνει εφιάλτης των χριστιανών της Μεσαράς.

Στα Ανώγεια φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Εμμ. Χαιρέτη ή Τορπίλη και συζήτησαν τις προθέσεις των. Οι Ανωγειανοί συνεφώνησαν και με ενθουσιασμό ενέταξαν στην ομάδα των, τους Ανωγειανούς Μασαούτη Γεώργιο και Χαιρέτη Κων/νο ή Χαιρετόκωστα. Η μεικτή πλέον ομάδα Σφακιανών και Ανωγειανών μετέβησαν στο δάσος του Ρούβα. Εκεί συνάντησαν ένα ντόπιο βοσκό, ο οποίος όμως δεν ενέπνευσε εμπιστοσύνη στον Ξηρουχάκη και πρότεινε στην ομάδα, να συλλάβουν το βοσκό μέχρι να τελειώσει η επιχείρηση. Η πρόταση του όμως δεν έγινε δεκτή με την αιτιολογία, ότι ήταν χριστιανός και θα τους βοηθούσε.

Στη συνέχεια ο βοσκός προσφέρθηκε να τους προμηθεύσει με τρόφιμα και καπνό. Αντί όμως να κάμει τούτο, την επόμενη  έφερε τους Τούρκους στρατιώτες. Η ομάδα αντιλήφθηκε ότι ήταν περικυκλωμένη στο δάσος από τους Τούρκους στρατιώτες. Για να σωθούν αποφάσισαν να σπάσουν τον κλοιό φεύγοντας προς την κορφή «Αμπελάκια» νότια του Ρούβα. Έγιναν όμως αντιληπτοί και στην επακολούθησα μάχη σκοτώθηκε ο Τσάκαλος. Οι υπόλοιποι διασώθηκαν φεύγοντας κάτω από τους πρίνους. Ο Τσάκαλος τάφηκε έξω από την εκκλησία του Αη Γιάννη, ο τάφος του οποίου σώζεται μέχρι σήμερα.
ΠΗΓΗ

 

Για ονοματοδοσίες σε δρόμους των Χανίων

Κύριε διευθυντά,
σε πολλές οδούς των Χανίων δεν έχουν δοθεί ονόματα και τις βρίσκουμε ως παρόδους των μεγαλυτέρων οδών από τις οποίες ξεκινούνε. Επίσης, όπως επεκτείνεται η πόλη των Χανίων δημιουργούνται νέοι δρόμοι στους οποίους πρέπει να δοθούνε ονόματα.
Ας μου επιτραπεί να προτείνω κάποια ονόματα που δικαιούνται να τους αφιερώσουμε οδούς και όπου θεωρηθεί ότι το αξίζει, ας ληφθεί υπ’ όψιν:

1) Ο μπάρμπα-Μπατζελιός, που έγραψε το τραγούδι του Δασκαλογιάννη και, κατά τη γνώμη μου, επειδή έχει κοινά χαρακτηριστικά και του Αληδάκη το τραγούδι (γλωσσικά, λογοτεχνικά, ποιητικά) με αυτό του Δ.Ι. πιστεύω ότι ο ίδιος το έγραψε κι εκείνο. Του Δασκαλογιάννη το τραγούδι μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε έπος. Ο μπάρμπα-Μπατζελιός ήτανε αναμφισβήτητα και αγράμματος βοσκός και διανοούμενος και ποιητής και ιστορικός και λογοτέχνης. Είναι η σπουδαιότερη πηγή από την οποία αντλούνε στοιχεία οι ιστοριογράφοι για τη μεγάλη θυσία του Δ.Ι. και των Σφακιανών. Για το πρώτο ηρωικό σκίρτημα αντίστασης του κρητικού λαού. Τον πρώτο κρίκο της αλυσίδας των επαναστάσεων. Επολέμησε και με το όπλο. Δικαιούται έναν δρόμο στα Χανιά.

2) Οι Πατσοί, ήταν αρχαία οικογένεια και ιστορική. Οταν το 1371 – 1374 εχτίζετο ο πύργος του Φραγκοκάστελλου από τους Ενετούς, έξι αδελφοί Πατσοί ό,τι χτίζανε τα συνεργεία τη μέρα πηγαίνανε αυτοί τη νύχτα και τα χαλούσανε. Τους χαλούσανε τα ασβεστοκάμινα και τους καίγανε τα ξύλα που είχανε για να κάμουνε τον ασβέστη. Οταν τους ανακάλυψαν και τους συνέλαβαν τους κρέμασαν όλους εκεί στον πύργο που χαλούσανε. Ο τελευταίος γόνος των Πατσών στα Σφακιά ήτανε ο Ανδρέας που ήτανε δάσκαλος. Στην Αλβανία επήγε σαν έφεδρος ανθυπολΠΗΓΗοχαγός του 1940. Οταν θα κτυπούσανε σε μια επίθεση οι δικοί μας τους Ιταλούς, ο λόγος του Πατσάκη επέρασε με καράβι στην Αυλώνα για να τους χτυπήσουνε από πίσω μέσα από τις τάξεις τους, εκεί όμως, δυστυχώς, εχάθηκε αυτό το παλικάρι. Καλό θα ήταν να υπάρχει οδός Πατσών.

3) Ο Ιωσήφ Λιάπης, ήτανε ήρωας πρώτου μεγέθους. Ηταν αφιερωμένος για να σκοτώνει και να τιμωρεί τους σκληρότερους Τούρκους.
Επήγαινε στην Αθήνα και έμενε για λίγο καιρό και ξαφνικά εφύτρωνε στην Κρήτη και περιέτρεχε σε όλο το νησί, πάντα με λίγους μα ηρωικούς συντρόφους και προκαλούσε όσο μπορούσε μεγαλύτερη ζημιά στους εχθρούς και ξαναπήγαινε στην Αθήνα για να επανέλθη αργότερα.

Δεν επεδίωκε ούτε υλικά οφέλη ούτε ηθικές επιδείξεις. Αισθανόταν πηγαία την ανάγκη να τιμωρεί τους εχθρούς.

4) Ο Αντρουλιός Μωράκης, συμμετείχε στους επαναστατικούς αγώνες από την επανάσταση του 1770 του Δασκαλογιάννη μέχρι το 1833. Πάνω από 60 χρόνια. Ητανε κυβερνήτης του πλοίου «Αχιλλεύς» στον στόλο του Λάμπρου Κατσώνη και γράφει ο Ψιλάκης «…εις δε εκ των ικανοτέρων και γενναιοτέρων κυβερνητών του ήτο ο Ανδρουλιός Μωράκης από τ’ Ασκύφου…». Τον απαγχόνισαν μια νύχτα οι Τούρκοι στ’ Ασκύφου, σε ηλικία 103 ετών. Ηρωας πρώτου μεγέθους. Του αξίζει ένας δρόμος.

5) Ο Μανώλης Κελαϊδής, αρχηγός της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Υπουργός της Αεροπορίας, ήρωας της Μ. Ασίας, της Αλβανίας και της κατοχής, δικαιούται και αυτός έναν δρόμο στα Χανιά.

6) Ο Μανούσακας Πατακός, ο γενάρχης των Μανουσάκων και των Μανουσογιάννηδων είχε την οδό, προέκταση της Τσόντου Βάρδα, μα όταν έγινε η δικτατορία και επειδή συμμετείχε ο Στυλιανός Πατακός «ετιμωρήσανε» τον Μανούσακα γιατί η πινακίδα έγραφε «οδός Μανούσακα Πατακού». Μα τα λάθη τα πληρώνουνε οι παρόντες και οι επόμενοι. Δεν ήταν ενδεδειγμένο να καλέσουνε τον Μανούσακα, το νούμερο 2 στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη και τον αρχηγό στην εκστρατεία εξόντωσης του Αληδάκη να πλερώσει αμαρτίες 20 χρόνια μετά τον θάνατό του. Δεν έχει το δικαίωμα ο Δήμος Χανίων να μην έχει οδό, ειδικά γι’ αυτόν.

7) Πολλές φορές Ελληνίδες ελάβανε μέρος σε αμυντικές μάχες, μα σε εκστρατευτική επιχείρηση, όπως στην εξόντωση του Αληδάκη, έχει πελώρια σημασία που σηκωθήκανε και πήγανε 18 γυναίκες. Ενδείκνυται να αφιερώσουνε έναν δρόμο, τουλάχιστον στην Ασφενδιώτισσα Μπουρμπαχοκατσουλή και στη Νιμπριώτισσα Σγουραφυλλιά που άφησαν την τελευταία τους πνοή στον πύργο του Αληδάκη. Ή «στις 18 Σφακιανές που πολέμησαν τον Αληδάκη».

8) Ο Μπουρμπαχοστρατής που έπεσε στην Αράδαινα σαν αρχηγός Ασφενδιωτών κατά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη δικαιούται έναν δρόμο στα Χανιά.

9) Ο Ξενοθοδωρής από τον Εμπρόσνερο, που έκανε σπουδαία κατορθώματα, μαζί με τον Ασκυφιώτη Μανουσάκη από τους Πάτερους, δικαιούται έναν δρόμο.

10) Τον Λαρεντζάκη με τον Παπαδάκη που σκοτώσανε τον σκληρό γενίτσαρο Πάντρη στο Σέλινο πρέπει να τιμηθούνε με έναν δρόμο των Χανίων. Τους απαγχόνισαν και τους δύο στα Χανιά.

11) Ο Θοδωρομανώλης από το Επανωχώρι Σελίνου εσκότωσε και αυτός τον σκληρότατο γενίτσαρο Βέργερη το 1818, τον Εμίν Αγά, στο Ζουρίδω. Τον συνέλαβαν και τον απαγχόνισαν.

Βλέπουμε συχνά και ηρωποιούμε ανθρώπους που τους έτυχε μια κακιά ώρα και σκοτωθήκανε, όπως μπορεί στον καθένα να τύχει η κακιά ώρα να ηρωποιηθεί. Ομως οι παραπάνω όλοι που αναφέρω, ήτανε γεννημένοι ήρωες και πατριώτες και τη ζωή τους εσκεμμένα και προμελετημένα τη βάζανε στη φωτιά για την πατρίδα και για την οικογενειακή και την τοπική τους υπόληψη, μα και για να κόβουνε τη φόρα των γενίτσαρων.
Αυτούς βρήκα στην αντίληψή μου, μα και πολλοί άλλοι πρέπει να  τιμηθούνε. Η ελευθερία δεν ήρθε από τον ουρανό. Εχτίστηκε με ποταμούς αιμάτων. Ας σκεφτούμε την κατάσταση που ήτανε τότε που παίρνανε τα παιδιά του κόσμου και τα κάνανε τουρκάκια και που δημιουργούσανε κάθε είδους βιασμούς, για να συνειδητοποιήσουμε, τι χρωστάμε στους ήρωες προγόνους μας.

Κανάκης Ι. Γερωνυμάκη
ΠΗΓΗ

Ονομαστική Αναφορά των 39 Κρητικών Καπεταναίων Μακεδονομάχων

 

Στο σημείο αυτό  κρίνω επιβεβλημένο να σας αναφέρω τους 39  Κρητικούς καπεταναίους,  οι οποίοι  έλαβαν μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα 1903- 1908 και ενδεικτικά τον αριθμό των ανδρών που έκαστος εξ αυτών  είχε υπό τας διαταγάς του.

• Γεώργιος Τσόντος – Βάρδας: Ανθυπολοχαγός (ΠΒ), Γενικός Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τα Ασκύφου Σφακίων Χανίων. Αριθμός Ανδρών 168.
• Γεώργιος Κατεχάκης ή Ρούβας: Ανθυπολοχαγός (ΠΖ), Γενικός Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από την Πόμπια Καινουρίου Ηρακλείου. Αριθμός Ανδρών 160
• Ευθύμιος Καούδης: Aρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από το Καψοδάσος Σφακίων Χανίων. Αριθμός Ανδρών 150.
• Γεώργιος Βολάνης: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 175.
• Ιωάννης Πούλακας: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από το Θέρισο Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 98.
• Παύλος Γύπαρης: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από την Ασή Γωνιά Αποκορώνου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 110.
• Ιωάννης Καραβίτης: (ο Μακρυγιάννης του Μακεδονικού Αγώνα) Αρχηγός1903-1908. Από την Ανώπολη Σφακίων Χανίων. Αριθμός Ανδρών 132 – Απόγονος του επαναστάτη Γιάννη  Δασκαλογιάννη, ήταν 20 ετών όταν ακολούθησε τον Παύλο Μελά στη Μακεδονία. Γρήγορα και μετά το θάνατο του Παύλου Μελά έγινε Αρχηγός Σώματος. Στη Φλώρινα υπάρχει η προτομή του στην κεντρική πλατεία. Σε όλες τις κωμοπόλεις της Φλώρινας υπάρχουν δρόμοι με το όνομά του. Πέθανε το 1949 σε ηλικία 66 ετών όσο και ο Μακρυγιάννης.
• Θεόδωρος Κουκουλάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 108.
• Εμμανουήλ Σκουντρής: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από το Άδελε Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 148.
• Εμμανουήλ Νικολούδης: Αρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 120.
• Νικόλαος Ανδριανάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 82.
• Ευάγγελος Φραγκιεδάκης- Γαλλιανός: Οπλαρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα . Από τον Πρινέ Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 84.
• Ιωάννης Δοξάκης – Δοξογιάννης: Οπλαρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908 . Από τον Πρινέ Σελίνου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 98.
• Ηλίας Δεληγιαννάκης : Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Φονεύθηκε στο Σκρά το 1918, Ανθυπολοχαγός. Από την Αργυρούπολη Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 135.
• Νικόστρατος Καλομενόπουλος – Νίδας: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα, μετέπειτα Στρατηγός. Από το Ρέθυμνο Κρήτης. Αριθμός Ανδρών 105.
• Γεώργιος Δικώνυμος – Μακρής: Αρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908 . Από τον Καλλικράτη Σφακίων Χανίων. Αριθμός Ανδρών 120.
• Εμμανουήλ Κατσίγαρης- Καραμανώλης: ΑρχηγόςΜακεδονικού Αγώνα. Φονεύθηκε στον Όλυμπο στις 20-4 1908. Από το Νίπος Αποκορώνου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 75.
• Λεωνίδας Παπαμαλέκος: ΑρχηγόςΜακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τον Βάμο Αποκορώνου Χανίων. Φονεύθηκε στις 4-11- 1912 στα Σιάτιστα Κοζάνης. Αριθμός Ανδρών 63.
• Γρηγόρης Παπαδάκης: Οπλαρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα . Από τον Κάστελο Αποκορώνου Χανίων. Φονεύθηκε στην Μικρά Ασία το 1922. Αριθμός Ανδρών 50.
• Ιωάννης Νταφώτης : Αρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από το Αβδού Πεδιάδος Ηρακλείου. Αριθμός Ανδρών 108.
• Αριστείδης Κιτράκης – Νύσταρης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα . Από τα Ρούστικα Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 8.
• Λαμπρινός Βρανάς: Οπλαρχηγός Β Τάξεως. Από τον Καλλικράτη Σφακίων Χανίων. Φονεύθηκε ηρωικά στη Μπελκαμένη (Άσπρη Πέτρα-Δροσοπηγή Φλώρινας) στις 17- 4 -1905. Αριθμός Ανδρών 18.
• Ανδρέας Δικώνυμος – Μπαρμπανδρέας: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τον Καλλικράτη Σφακίων Χανίων. Φρούραρχος Λεχόβου (τραυματίας του Στρεμπένου-Χωριό Ασπρόγεια). Αριθμός Ανδρών 24.
• Γεώργιος Μηναδάκης- Λιάπης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1906. Από το Αμπελάκι Ρεθύμνου. Έπεσε στο Λέχοβο (Χωριό της Φλώρινας). Αριθμός Ανδρών 6.
• Πέτρος Μάνος- Βέργας: (Επίλαρχος, 1903-1908) Αρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα, αδελφός του Κων/νου,διαδέχθηκε στην προεδρία τον Καλαποθάκη (Μακεδονικό Κομιτάτο). Από τα Χανιά της Κρήτης.Αριθμός Ανδρών 47.
• Ευάγγελος Νικολούδης: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1906. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Φονεύθηκε στο Γκορνίτσοβο (Κέλλη-σημαίνει χωριό που βρίσκεται σε υψόμετρο) στις 18-7-1906 με 14 συμπολεμιστές του, μεταξύ των νεκρών και ο Μανούσος Γρύλλος έξ Αλικάμπου Αποκορώνου Χανίων, ανήκων στην ομάδα Καραβίτη. Αριθμός Ανδρών 45.
• Γεώργιος Καμηλάκης: Ομαδάρχης Μακεδονικού Αγώνα 1903-1907. Απηγχονίσθηκε στο Μοναστήρι στις 20-5-1907. Από το Καστέλλι Καινουρίου Ηρακλείου. Αριθμός Ανδρών 16.
• Γεώργιος Σπυριδογιάννης: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1912. Από τα Γρυμπιλιανά Κολυμβαρίου Κισσάμου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 18.
• Γεώργιος Λιαπάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από το Ρέθυμνο Κρήτης. Αριθμός Ανδρών 17.
• Ιωάννης Μαυρογέννης: Οπλαρχηγός Α Τάξεως. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 18.
• Γεώργιος Σκαλίδης: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1906. Από το Έλος Κισσάμου Χανίων. Έπεσε ηρωικώς μαχόμενος στις 20-3-1906 στο Ίβεν Μακεδονίας (χωριό δυτικά του Μοναστηρίου στην καμπή του Εριγώνα ποταμού) μαζί με τους 16 συντρόφους του, επέζησε ένας.
• Στυλιανός Κλειδής: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τα Αγκουσελιανά Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 120. Έπεσε στο Μέτσοβο το 1912, πολεμώντας όρθιος τους Τούρκους
• Παναγιώτης Γερογιάννης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από το Γαλατά Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 37.
• Στυλιανός Κοκκινάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από την Ασή Γωνιά Αποκορώνου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 10.
• Εμμανουήλ Μπενής: Οπλαρχηγός Α Τάξεως Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τον Καλλικράτη Σφακίων Χανίων. Αριθμός Ανδρών 55.
• Ιωάννης Καλογεράκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Φονεύθηκε στον Αετό στις 28-7-1905Από το Ζυβραγού Κισσάμου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 14.
• Εμμανουήλ Λυκοβαρδής: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908.Από τα Περβολάκια Κισσάμου Χανίων. Αριθμός Ανδρών 38.
• Ευστράτιος Βολάνης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων. Αριθμός Ανδρών 20.
• Παναγιώτης Φιωτάκης: Οπλαρχηγός Α Τάξεως Μακεδονικού Αγώνα 1903-1907. Από το Γαλατά Κυδωνίας Χανίων. Έπεσε ηρωικά κοντά στη Μονή Παραλόβου στο Μορίχοβο τον Απρίλιο του 1907 Αριθμός Ανδρών 10.

Σύνολο Ανδρών                    2976

Η προσέλευση Κρητικών εθελοντών συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 1908.

Από τους 6000 εθελοντές οι 3000 ήταν Κρητικοί. (Όπως αναφέρθηκαν αριθμητικά προηγουμένως).

Από τους 3 Γενικούς Αρχηγούς οι 2 ήταν Κρητικοί.

Από τους 82 Αρχηγούς Σωμάτων οι 19 ήταν Κρητικοί

Και από τους 19 ιδιώτες αρχηγούς οι 14 ήταν Κρητικοί

Αυτοί που έμειναν για πάντα στη Μακεδονική γη ήταν:

Αρχηγοί- Οπλαρχηγοί:                         13

Oμαδάρχες:                                         12

Εθελοντές Οπλίτες-Πράκτορες:           639

Εθελοντές σε σώματα μη Κρητικών:    108

Σύνολο :                                                769

Βέβαια, στο Μακεδονικό Αγώνα πολέμησαν και θυσιάστηκαν, επίσης, γενναίοι αγωνιστές από τη Μάνη, Μεσσηνία, Αρκαδία, Αθήνα, Ρούμελη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Θράκη, Μικρά Ασία, τα νησιά μας και από κάθε άλλη γωνιά του ελεύθερου και υπόδουλου ελληνισμού.

Πηγή:agonaskritis.gr

Μοιρολόι της μάνας για το θάνατο του:

Έξεν υγιούς εγέννησα και τα έξε αντρειωμένους,
και τα έξε μου τσί φέρασι στην τάβλα σκοτωμένους.
Μα σύ ‘σουν ο καλύτερος , Σήφη μου παινεμένε,
κι ούλοι οι Τούρκοι τρέμασι εσένα, αντρειωμένε.
Απού τσί Τσιριντάνηδες αν είχα σου βαρούσι,
δεν ήτον παραπόνεση, γιατί κι αυτοί πονούσι.
Μα ‘να θεριό που το ‘τρεμε Ανατολή και Δύση ,
κρίμα ‘τον ένας κακουλές να μου το καταλύσει.

Ένας θρύλος για Σήφη

 Λιάπης Σήφης. (1850-1894) Ο θρύλος της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας,

ο χαΐνης που έδρασε σαν εκδικητής των ανομιών του κατακτητή.
 Σβέλτος κατάφερνε να ξεφεύγει από τις ενέδρες των κατακτητών,
μια φορά τον είχαν κυκλώσει οι κατακτητές σε συγγενικό του σπίτι,
αυτός φόρεσε ένα σκαμπό στο κεφάλι και από πάνω το κάλυψε με κάποιο ρούχο και διέφυγε, αφού οι διώκτες του είχαν κτυπήσει  το σκαμπό και όχι το κεφάλι του. 
Δυστυχώς το τέλος του παλικαριού (20-05-1894) δεν ήταν αντάξιο της προσφοράς του στην πατρίδα αφού σκοτώθηκε σε μια φιλονικία στον λιμάνι του Πειραιά.
Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Βολούδης.

Ένα τραγούδι για τον Λιάπη

 Ένα τραγούδι για τον Λιάπη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΙΡΙΣ του Βουκουρεστίου κι αναδημοσιεύτηκε στη εφημερίδα ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ #7 (17 Αυγ. 1894)

Λιάπη, λιοντάρι ατρόμητο της Κρήτης ξακουσμένο,
Λιάπη, καμάρι μας κρυφό, παιδί αντρειωμένο,
κορμί γεμάτο λεβεντιά, γεμάτο από χάρη,
σαν του Μαγιού το δροσερό και τρυφερό χορτάρι.
Τους Τούρκους κατετρόμαζες με μόνο τ' όνομά σου,
προτού προβάλλεις να σε δουν ζωσμένο τ' άρματά σου,
Με τ' αλαφρό σου το σπαθί στο μάλαμα ντυμένο,
και το βαρύ τουφέκι σου στ' ασήμι βουτημένο.
Παράμερα η μανούλα σου σ' έχασε η καημένη,
χύνει ποτάμια δάκρυα, αχ! τη δυστυχισμένη.
Τρέχει δεξιά, τρέχει ζερβά, φωνάζει νύχτα - μέρα,
Λιάπη! παιδί μου, πρόφτασε γιατ' άρχισε η φοβέρα.
Κάμε φτερά και πέταξε στο Κρητικό το χώμα,
να σώσεις τη μανούλα σου απ' του θεριού το στόμα.
Με την ευχή της Παναγιάς αυτό να θανατώσεις,
και τη γαλάζια του Σταυρού Σημαία να σηκώσεις.
Σε χάσανε τ' αδέρφια σου βγαίνουν αρματωμένα,
παίρνουν τους κάμπους, τα βουνά, μα στέκουν λυπημένα.
Γιατί φωνή ακούστηκε να λέει συναχθείτε,
τον Λιάπη εσκοτώσανε, στα μαύρα φορεθείτε.
Κατάρα νά 'χει ο φονιάς, η γη να μην τον λυώσει,
το αίμα οπού έχυσε, μ' αίμα να το πληρώσει.
Την κεφαλή του δήμιος να κόψει με το χέρι,
να του τρυπήσει την καρδιά φαρμακερό μαχαίρι.
Γυρίζουν τα λιοντόκαρδα με μάτια δακρυσμένα,
Στην Εκκλησιά πηγαίνουνε, πέφτουν γονατισμένα.
Την προσευχή τους κάνουνε μ' ευλάβεια κι αγάπη,
για την ψυχή του ανδρείου των και ζηλεμένου Λιάπη.

Για την Γαύδο...

 

Η ΝΙΜΠΡΟΣ ΤΩΝ ΣΦΑΚΙΩΝ

Ριζίτικο Τραγούδι για την Νίμπρο των Σφακίων

Ούλα τση Κρήτης τα χωριά άξια και τιμημένα,
μα σαν την Νίμπρο τω Σφακιώ άλλο χωριό δεν είναι.
Είναι ψηλή περήφανη, είναι ψηλή κι ωραία.
Κι είχε το Λιάπη αρχηγό, τον Τουρκοπολεμάρχο,
τον Ξενουδάκη άρχοντα ψιλογραμματισμένο.
Κι οι δυο τιμήσαν τα Σφακιά.
(Πληροφορητής Παύλος Π. Χατζηπολάκης, Ανώπολη)

Ο Σφακιανός Οπλαρχηγός που απελευθέρωσε την Γαύδο

Μια ιστορία και μια πρόταση του καθηγητή 
Βασ. Φ. Τωμαδάκη

Στις 20 του παρελθόντος μηνός Ιουλίου, όπως είχε  ήδη αναγγελθεί , επρόκειτο να γίνουν στη Γαύδο τα αποκαλυπτήρια της προτομής  του αείμνηστου Θεοφίλου Τσιριντάνη, που διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητας της νήσου στην περίοδο 1996-2002. 

Τα αποκαλυπτήρια αναβλήθηκαν, όπως πληροφορήθηκα, για λίγο χρονικό διάστημα, ίσως για ένα ή δύο μήνες.

Θεωρώ, για να μην παρεξηγηθώ, τον Θεόφιλο Τσιριντάνη, άξιο και πανάξιο αυτής της μετά θάνατο τιμής, όμως με αφορμή  την αναβληθείσα αποκάλυψη της προτομής του στο ακριτικό μας νησί, θα ήθελα να αναφερθώ  στην ανάγκη να στηθεί στη Γαύδο (και φυσικά στη γενέτειρά του  την Ίμβρο Σφακίων καθώς και την πλατεία 1866 των Χανίων) η προτομή του Σφακιανού οπλαρχηγού Ιωσήφ  Βολουδάκη ή Λιάπη, του οποίου η ανδρεία και ο πατριωτισμός ετίμησαν τα κρητικά και τα ελληνικά όπλα.

Ο Ιωσήφ Βολουδάκης ή Λιάπης αποβιβάστηκε στα τέλη Ιανουαρίου 1891 αιφνιδιαστικά στη Γαύδο και αντεκδικούμενους τους φόνους αθώων συμπατριωτών του, εξόντωσε την εκεί παραμένουσα τουρκική φρουρά, την αποτελουμένη από πέντε στρατιώτες και δύο υπαξιωματικούς, ελαφυραγώγησε τα τόσο αναγκαία σ’ αυτόν πολεμοφόδια –εφτά όπλα και 7.500 φυσίγγια- και απελευθέρωσε τη νήσο από την τουρκική τυραννία. 

Την ηρωική όμως αυτή πράξη του γενναίου Σφακιανού οπλαρχηγού, δεν γνωρίζουν όχι μόνο οι κάτοικοι της Γαύδου,αλλά και όλοι όσοι κατά τα τελευταία τουλάχιστον πενήντα χρόνια έχουν ασχοληθεί και έχουν γράψει (και είναι πολλοί) περί της νήσου.

Όθεν καταγράφω το ηρωικό αυτό κατόρθωμα, ένα από τα πολλά , του Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη, επειδή αφορά στην ιστορία της Γαύδου και προτείνω να στηθεί στη νήσο ανδριάντας ή τουλάχιστον προτομή στον κατά το έτος 1891 απελευθερωτή της.

Περί Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη, του –κατά τον σύγχρονό του φιλόλογο Νικόλα Παλιεράκη- «Αχιλέως των Λευκών Ορέων και της Ίδης», σημειώνω πρόχειρα ότι ανήκει στην χορεία των γενναίων οπλαρχηγών των Κλρητικών Επαναστάσεων και ότι είναι ο περισσότερο ευνοηθείς από τη φήμη, φήμη h οποία  έφερε τον ηρωισμό του ανά τον κόσμο.

Η εφημερίδα  πχ Cittadino της Τεργέστης, σε κύριο άρθρο της  το 1891, εξαίρει την ανδρεία  και αυταπάρνηση του Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη και τον ονομάζει «Λεωνίδα» και εθνικό ήρωα της Κρήτης.

Μαχόμενος στην Κρήτη κατά των βιαιοπραγούντων, σε βάρος των συμπατριωτών του, Τούρκων, υπήρξε το φόβητρο των τελευταίων, που τον είχαν  επικηρύξει έναντι 2.000 λιρών, και το ακαταμάχητο θάρρος των Κρητικών. 

Ήταν το ίνδαλμα της παληκαριάς και λεβεντιάς, το είδωλο και σύμβολο της εθνικής ψυχής που συνήγειρε την κοινή γνώμη, την οιστρηλατούσε, την εξέφραζε και ανύψωνε τα ιδανικά της.

Είναι χαρακτηριστική η ακόλουθη επιστολή του Ιωσήφ Βολουδάκη ή Λιάπη, ( από το βιβλίο μου Ιωσήφ Βολουδάκης ή Λιάπης –Σαλπιγκτής της ελυθερίας στα Λευκά Όρη»)που μας θυμίζει το Μολών Λαβέ του Λεωνίδα. 

Η εν λόγω επιστολή εστάλη από τα Λευκά Όρη της Κρήτης, αρχομένου του 1891, στον  με κάθε τρόπο επιδιώkοντα την σύλληψή του Τούρκο Γενικό Διοικητή της Μεγαλονήσου, Σακήρ Πασά:

«Εξοχώτατε

Εφ’ όσον οι απαιτήσεις του Κρητικού Λαού δεν εκπληρωθώσι δια του Αυτοκρατορικού Ιραδέ και εφόσον οι Τούρκοι εξακολουθούν να σφάζουν και να καταπιέζουν τους Χριστιανούς, ουδέ προς στιγμήν  θα παύσω υπερασπιζόμενος το δίκαιον των αδελφών μου.

Μόνο η σύλληψίς μου θα επιφέρει τούτα…Σας αναμένω λοιπόν, να με συλλάβετε.

Ιωσήφ Λιάπης».

ΛΙΑΠΗΣ- ΓΑΛΑΝΗΣ

Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΛΙΑΠΗ

 

Το 1894 κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με διάφορα ποιήματα (ρίμες), με πρώτο ένα για την κηδεία του Σφακιανού δολοφονημένου αγωνιστή Ιωσήφ Λιάπη. Δεν έχει ποιητική αξία, φανερώνει όμως την απήχηση που είχε ο άδικος θάνατος του παλληκαριού.

Το φυλλάδιο απόκειται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι διαθέσιμο από ΕΔΩ

Το εξώφυλλο του φυλλαδίου και οι σελίδες με το τραγούδι για τον Λιάπη:

Άλλα βιβλία με Τραγούδια για τον Λιάπη (αποκείμενα στη βιβλιοθήκη Γεωργίου Π. Εκκεκάκη, Ρέθυμνο):

Βιογραφία του Ήρωος των Κρητικών Αγώνων Ιωσήφ Λιάπη μετά Διαφόρων Ποιημάτων. Υπό Μ.Ν. Αργυρίου και Ι.Κ. Ρουμπέν. Αλεξάνδρεια, Εκ του Τυπογραφείου - Βιβλιοπωλείου Ε. Γκίμπελ, 1894.

Οι εν Κρήτη Αγώνες και Ανδραγαθήματα του Ήρωος Ιωσήφ Λιάπη. Υπό Γ. Φραγκάκη και Κ. Καψαλάκη. Εν Καίρω, Τυπογραφείον Βαφειάδου και Πολίτου, 1895.

Επίσης έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες συλλογές Κρητικών Τραγουδιών παραλλαγές του Τραγουδιού του Λιάπη (Μαθιουδάκη, Σπανδωνίδη κλπ.).

Ο ΠΑΥΛΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ και χειρόγραφα του ΚΑΝΑΚΗ

 

Ο ΠΑΥΛΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΦΟΝΙΑΔΩΝ ΤΟΥ ΛΙΑΠΗ

Στη δίκη των δολοφόνων του Σήφη Λιαπη προσέτρεξαν ως μάρτυρες κατηγορίας των φονιάδων και υπεράσπισης της μνήμης του παλληκαριού, σχεδόν όλοι οι ευυπόληπτοι Κρητικοί της Αθήνας και του Πειραιά. Ανάμεσά τους ήταν και ο φλογερός πατριώτης και διακεκριμένος λόγιος Παύλος Βλαστός.

Τα Πρακτικά της Δίκης κυκλοφόρησαν σε βιβλίο:

ΑΡΧΕΙΟ ΔΟΜΝΑΣ ΣΑΜΙΟΥ - ΕΡΤ

Ακούγεται το τραγούδι "Του Λιάπη" με αναφορά στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Για να παρακολουθήσετε ολόκληρη την εκπομπή από το Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ πατήστε εδώ.

το τραγούδι ακούγεται στο τέλος της εκπομπής.....

Τα χειρόγραφα του ΚΑΝΑΚΗ

Στη σελίδα 4 αναφέρει πόσα παιδιά έκανε η Λιάπενα ...